Kościół w przeszłości pełnił funkcję warowni. W roku 1657 okoliczna ludność przetrwała w nim oblężenie tatarskie.
W połowie XVIw. pastorem parafii luterańskiej był Jan Toryłowicz-Batocki (Tortykowius). W 1740 roku było 1230 polskich i 510 niemieckich parafian, w 1806 było parafian 1245 polskich i 1085 niemieckich. Proporcje narodowościowe parafian zmieniły się w 1848 - polskich 77 i niemieckich 3342.
Na początku XVIII w. we wsi funkcjonował młyn wodny.
Szkoła w Węgielsztynie powstała wkrótce po reformacji, czyli po 1525 roku. W 1858 szkoła miała 2 nauczycieli i 101 uczniów, a w roku 1935 także 2 nauczycieli oraz 104 uczniów.
We wsi znajduje się zabytkowy, późnogotycki kościół pw. św. Józefa z XV w., odnowiony i przebudowany w 1771. Budowla trójczłonowa, z zakrystią i kruchtą, chór niski, poligonalny, sklepiony gwiaździście (prawdopodobnie starszy niż nawa). Wieża z 1714, prawdopodobnie wybudowana na dawnych fundamentach. Ołtarz barokowy, ambona bogato zdobiona z końca XVI w.
Do zabytków zaliczany jest także dom z końca XVIII w (nr 10).
Na południe od wsi znajduje się wzgórze Grodzisko (123 m n.p.m.) ze śladami pruskiego grodziska.
Parafia św. Józefa w Węgielsztynie należy do dekanatu w Węgorzewie, a przed reformacją należała do archiprezbiteratu sępopolskiego.
Parafia rzymskokatolicka i kościół parafialny powstały w Węgielsztynie w 1478. Kościół został gruntownie odnowiony i przebudowany w 1771, a wieżę wzniesiono w 1714. Podczas reformacji w Węgielsztynie zapanował luteranizm i kościół trafił w ich ręce. Po II wojnie światowej wrócili tu katolicy i kościół został oddany na cele kultu katolickiego. Parafię kanonicznie reaktywował 5 kwietnia 1962 biskup warmiński Tomasz Wilczyński.